Jaka maszyna do szycia patchworku?

Patchwork (od angielskiego „patch” dosłownie łatka) to technika tworzenia polegająca na zszywaniu wielobarwnych skrawków (najczęściej dociętych w geometryczne kształty) różnych materiałów.

Pierwotnie patchwork powstawał jako ekonomiczny sposób wykorzystania starych ubrań, by nadać im drugie życie np. w formach kap czy ciepłych narzut. Dziś patchwork to głównie forma artystycznego wyrazu, choć też wpisująca się we współczesny trend zero waste. Sztuka tworzenia patchworku ewoluowała w wiele odrębnych technik, tych bardziej użytkowych oraz bardziej dekoracyjnych. Powstają też prace w tej technice będące próbą wypowiedzi artystycznej na tematy społeczne czy polityczne.

Nie da się też ukryć, że dziś technika tworzenia patchworku wiąże się także ogromnym biznesem – powstają tkaniny specjalnie zaprojektowane do tego celu, a i producenci maszyn projektują swoje urządzenia tak by jak najlepiej sprawdzały się właśnie w tej, specyficznej, dziedzinie szycia.

Wyborem twórcy jest to czy tradycyjnie przerabia to, co już istnieje czy szuka materiałów wśród bogatej oferty nowych tkanin projektowanych specjalnie z myślą o zszywaniu ich w wielobarwne kompozycje. Jeżeli jednak nie decydujesz się na zszywanie łatek ręcznie, niezależnie od tego czy dopiero myślisz o tworzeniu patchworków czy już tworzysz prace z łatek, staniesz przed pytaniem na jakiej maszynie do szycia można szyć patchworki? Czy musi mieć specjalne funkcje? Jakie elementy i cechy maszyn do szycia ułatwią szycie w tej technice, na co warto zwrócić uwagę, jeśli wybieramy maszynę do szycia z myślą o szyciu patchworków?

Na początek dobra wiadomość! Możesz sprawdzić czy ta technika Ci się spodoba i uszyć mały projekt, np. poduszkę, praktycznie na każdej, sprawnej, maszynie do szycia! Jeśli załapiesz bakcyla to warto jednak pomyśleć o maszynie i akcesoriach, które zdecydowanie ułatwią nam tworzenie patchworków, a czasami okażą się wręcz niezbędne by osiągnąć zamierzony efekt.

Zbieram je tu w punktach, możesz łatwo sprawdzić, które warunki spełnia maszyna, którą już posiadasz lub ułatwić sobie wybór nowej.

Maszyna do szycia patchworku – najważniejsze cechy i funkcje:

1. Pole pracy – czyli obszar między igłą a ramieniem maszyny do szycia. Im większe to pole, tym wygodniej nam się szyje, co jest szczególnie istotne przy maszynowym pikowaniu dużych projektów (choć oczywiście to wygoda pracy nie tylko przy szyciu patchworków). Im większe pole pracy, tym wygodniej możemy manewrować projektem podczas szycia. Przekłada się to także na rozmiar całej maszyny, ale jeśli tylko mamy miejsce to zawsze większa, bardziej masywna maszyna do szycia będzie bardziej stabilna i wygodniejsza do szycia.

2. A jak już jesteśmy przy polu pracy podczas szycia warto sprawdzić czy mamy w zestawie z maszyną stolik powiększający pole pracy lub możliwość jego dokupienia do danego modelu maszyny – taki stolik pozwoli nam z kolei na wygodniejsze manewrowanie materiałem z lewej (od igły) strony maszyny. Projekt nie będzie się zsuwał i uzyskamy efekt nieco zbliżony do szycia na maszynach przemysłowych, kiedy całe pole płytki ściegowej jest na równym poziomie ze stołem, w którym zamontowana jest maszyna.

3. Regulacja docisku stopki i jej podwójny wznios – ponieważ patchworki tworzymy na zasadzie kanapki (top, wybrany rodzaj wypełnienia/ociepliny i spód), mamy do przeszycia dość grubą warstwę materiału. Aby całłość płynnie przesuwała się nam przy pikowaniu naszej kanapki pomocna będzie regulacja docisku stopki. Zmniejszając jej docisk uzyskamy większą przestrzeń między stopką, a przesuwającymi materiał ząbkami transportu. Przyda się też dodatkowy wznios stopki, czyli możliwość jej dodatkowego uniesienia, które ułatwi umieszczenie i przesuwanie naszego projektu pod stopką przed rozpoczęciem szycia.

4. Wyłączane ząbki transportu – ta funkcja będzie konieczna, gdy będziemy chcieli pikować z tzw. wolnej ręki. Będziemy wtedy samodzielnie przesuwać materiał (zwykle odpowiedzialne za to ząbki będą opuszczone) podczas, gdy maszyna szyje. Ta technika zdecydowanie wymaga nieco wprawy, by przesuwać ręcznie materiał równomiernie, by powstający ścieg był możliwie równy i estetyczny. Pozwala jednak osiągnąć niesamowite efekty szycia swobodnego w różnych kierunkach i tworzyć niepowtarzalne pikowania, od swobodnego lotu trzmiela po fantazyjne zawijasy naśladujące liście, kwiaty lub jakiekolwiek inne kształty. Ząbki transportu zwykle wyłączymy w maszynie suwakiem, w bardziej zaawansowanych, komputerowych maszynach, ustawimy tę funkcję bezpośrednio na monitorze. Jeśli nasza maszyna nie ma takiej możliwości, a chcemy spróbować swobodnego pikowania, ostatecznie możemy jeszcze sprawdzić czy mamy może specjalną zaślepkę, którą po prostu nakładamy na płytkę ściegową, zasłaniając ząbki transportu. Będzie to najmniej wygodna metoda, ale pozwoli nam przetestować funkcję pikowania z wolnej ręki w naszych projektach. W taką płytkę - zaślepkę jest np. wyposażony model Husqvarna Viking E20.

5. Stopka do pikowania z wolnej ręki – aby pikować swobodnie niezbędna będzie też specjalna stopka, zwana stopką do pikowania, haftowania czy cerowania. Stopki te występują w kilku odmianach, także w wersji sprężynującej. Taka stopka zasadniczo skonstruowana jest tak, że podnosi się razem ze skokiem igły, pozwalając na przesunięcie materiału. Ta stopka zwykle nie dociska mocno materiału podczas szycia, lekko się nad nim unosi. Tę stopkę możemy mieć już w zestawie z maszyną, możemy też ją dokupić – ważne, że aby pełniła swoją funkcję musimy mieć możliwość wyłączenia lub zaślepienia ząbków transportujących.

6. Stopka z górnym transportem – to kolejna stopka ułatwiająca szycie większych projektów. Po jej zamontowaniu w maszynie mamy dodatkową stopę kroczącą, która pomaga płynnie przesuwać materiał podczas szycia, dzięki czemu możemy przeszywać bez zmarszczeń i przesuwania nawet kilka warstw materiału. I tu również niektóre, bardziej zaawansowane, maszyny mogą posiadać ją w zestawie, ale do większości modeli będziemy w stanie taką dodatkową stopkę dobrać i dokupić. Warto też bliżej przyjrzeć się maszynom marki Pfaff, gdyż w wielu modelach występuje tzw. zintegrowany dodatkowy transport, czyli opatentowany przez Pfaff system IDT. Tu już nie musimy domontowywać dodatkowej stopki, jednym ruchem ręki możemy dołączyć dodatkową stopę kroczącą i uzyskać idealne efekty szycia także grubych warstw materiału.

7. Pomocne stopki krawędziowe – większość patchworkowych wzorów jest obliczane na zszywanie poszczególnych elementów na ¼ cala (czyli w przybliżeniu 7 mm). Utrzymanie tego zapasu szwu z milimetrową dokładnością jest tu naprawdę istotne, gdyż dla efektu końcowego w patchworku wszystkie połączenia zszywanych fragmentów muszą do siebie idealnie pasować. I tu z pomocą przychodzą wszelkie stopki krawędziowe i prowadniki. Metalowy element w takiej stopce pomaga idealnie prowadzić brzeg materiału, tak by szew powstawał w odległości ¼ cala od jego krawędzi. Podobną funkcje mogą pełnić prowadniki magnetyczne, które po prostu przyczepiamy do metalowej płytki ściegowej w maszynie na żądaną odległość od igły i prowadzimy brzeg szytego materiały do liniału. Warto też sprawdzić czy maszyna ma możliwość ustawienia pozycji igły, przynajmniej, w kilku pozycjach, bo to również może ułatwić szycie w określonej odległości, np. szycie na ¼ cala lub pikowanie milimetr od miejsca łączenia łatek. Tu także możemy się wspomóc odpowiednimi stopkami krawędziowymi z prowadnikiem centralnym – bardzo ułatwiają też pikowanie dokładnie w szwie.

8. Oznaczenie ¼ cala na płytce ściegowej – to linia na płytce ściegowej, do której prowadzimy brzeg materiału, pełni dokładnie tę samą funkcję, co stopka krawędziowa na ¼ cala.

9. Ściegi dekoracyjne, możliwość haftowania bloków patchworkowych – maszyny komputerowe o dużej szerokości ściegów (zwykle do 9 mm) oferują nam szereg ściegów dekoracyjnych, a także tych imitujących szycie ręczne, które doskonale nadadzą się do ozdobnego wykończenia patchworkowych prac. Niektóre z maszyno-hafciarek zawierają projekty ozdobnych pikowań, które możemy wyszyć przy użyciu tamborka pikując całe bloki w niezwykle dekoracyjny i doskonale powtarzalny sposób. Tu z pewnością wyróżnia się model Husqvarna Viking Designer Sapphire 85 czy HV Epic 2.

Skoro już wiemy na, co warto zwrócić uwagę przy wyborze maszyny idealnej do szycia patchworków, przyjrzyjmy się co mogą nam zaoferować konkretne modele.

Jeżeli chodzi o mechaniczne maszyny do szycia to znajdziemy modele, na których z powodzeniem rozpoczniemy naszą przygodę z patchworkiem, natomiast nie będą to maszyny o powiększonym polu pracy, więc musimy się pogodzić z tym, że pikowanie dużych projektów będzie dość niewygodne.

Warto jednak poszukać maszyn mechanicznych, które możemy dodatkowo wyposażyć w stolik powiększający pole pracy. W tej grupie będą też maszyny o wzmocnionej konstrukcji, które sprawdzą się w szyciu grubszych warstw materiału. Zacznijmy od modelu Texi Fox. To maszyna, do której możemy dołączyć sporych rozmiarów stolik powiększający, do tego wyposażona w wyłączanie ząbków transportu (stopki do pikowania nie ma w zestawie, ale bez trudu ją dobierzemy do tego modelu). Maszyna ma stopki montowane w zatrzaskowym systemie Matic, zatem będziemy mieć szeroki wybór dodatkowych stopek krawędziowych, które pomogą nam w szyciu. W zestawie z maszyną mamy już natomiast prowadnik liniowy, który ułatwi nam pikowanie równoległe.

Wspominałam też już o modelu Husqvarna Viking E20, tu znajdziemy regulowany docisk stopki, system Matic, więc również łatwy dobór i wymianę stopek. Tu również w zestawie znajdziemy prowadnik liniowy do pikowania. Nie mamy opcji wyłączenia ząbków transportujących, ale za to zaślepkę na nie i od razu w zestawie z maszyną otrzymujemy stopkę do pikowania z wolnej ręki.

Jeśli chodzi o wyjątkowo mocne maszyny mechaniczne, do szycia wielu warstw, to godne polecenia są modele Pfaff Select 3.2 i Select 4.2. Są wyposażone w system dodatkowego transportu IDT, do tego mają większą od standardowej, szpulkę z nicią dolną, zatem rzadziej będziemy musieli ją nawijać, co na pewno sprawdzi się przy pikowaniu większych odcinków. Jest możliwość dokupienia do tych modeli stolika powiększającego pole pracy.

To mocne maszyny, przeznaczone nawet do szycia ciężkich, grubych materiałów, więc na pewno sprawdzą się przy szycia patchworków, choć trzeba przyznać, że pole pracy wciąż nie jest tu udogodnieniem.

Z całą pewnością maszyny komputerowe oferują zdecydowanie więcej rozwiązań dla wygody pracy nad tworzeniem patchworków, dają też zdecydowanie większe możliwości szycia dekoracyjnego.

Na początek warto wymienić dwa modele w bardzo korzystnej cenie: marki Texi Black&White oraz Texi Ballerina. Obie maszyny są wyposażone w stolik powiększający pole pracy (Ballerina ma jeden z największych dostępnych na rynku), wyłączane ząbki transportu i system Matic. Ballerina posiada też regulację docisku stopki oraz jej dodatkowy wznios. Oba modele posiadają duży wybór ściegów dekoracyjnych i możliwość ustawienia igły w różnych pozycjach, co na pewno ułatwi szycie i dekoracyjne pikowanie w szwie lub tuz przy nim.

Przejdźmy teraz do maszyn o większym polu pracy. Mamy tu ciekawą serię maszyn Pfaff Ambition z systemem IDT. Przestrzeń między igielnicą a ramieniem została powiększona do 20 cm, maszyny są wyposażone w regulację docisku stopki z dodatkowym wzniosem oraz wyłączany transport.

Na szczególną uwagę zasługuje tutaj model Pfaff Quilt Ambition 630, mający już w zestawie stopki do pikowania ¼ cala i stopkę haftującą. Jak sama nazwa modelu wskazuje, został zaprojektowany właśnie z myślą o patchworkowiczach. Podobne udogodnienia i niezwykle wygodny nawlekacz igły posiada także model Ambition 635 z tej linii maszyn Pfaff, ciekawym modelem jest też Ambition 640, który jest jednocześnie hafciarką jednoigłową.

Marka Pfaff ma w swojej ofercie model o wyjątkowo dużym (ponad 20 cm) polem pracy, maszynę Quilt Expression 720. To maszyna wyposażona we wszelkie funkcje ułatwiające szycie i pikowanie patchworków, z bogatym zestawem akcesoriów i stopek oraz systemem IDT. Pozwala też na programowanie sekwencji ozdobnych ściegów bezpośrednio na dużym monitorze. 

Maszyny ze specjalnym przeznaczeniem do szycia patchworków posiada też w swojej ofercie marka z ponad 150-letni tradycją, Husqvarna Viking. Husqvarna często używa literki „Q” w nazwie by wyróżnić w swojej ofercie modele o funkcjach i wyposażeniu ułatwiającym szycie patchworków. Tu warto wyróżnić model HV Opal 690 Q, mamy tu spore pole pracy (20 cm), ale na szczególną uwagę zasługuje system czujników Exclusive Sensor System, który pozwala maszynie automatycznie regulować docisk stopki i naprężenie nici do szytego materiału. Ząbki transportu wyłączają się automatycznie, maszyna poinformuje nas też i automatycznie się zatrzyma, gdy zerwie nam się nitka. To z pewnością bardzo przydatna funkcja, szczególnie przy pikowaniu dużych powierzchni.

Kolejnym modelem od Husqvarny, który sprawdzi się przy szyciu i pikowaniu dużych projektów i jest HV Saphhire 930. Tu również mamy szereg funkcji automatycznych i wsparcie czujników maszyny dopasowujących parametry szycia do szytego przez nas materiału.

Wielobarwne, przemyślane kompozycyjnie, patchworki, to z pewnością sztuka użytkowa, ale i dekoracyjna. Końcowe pikowania nie tylko wzmacniają i łączą warstwy projektu, ale też niewątpliwie pełnią funkcję dekoracyjną. Kiedyś wyszywano je ręcznie, potem z użyciem szwów maszynowych, dziś mamy niezwykłe możliwości wykorzystania w tym celu najnowocześniejszym technologii zastosowanych w maszynach domowych.

Przy wyborze maszyny warto, więc rozważyć czy nie zdecydować się na tzw. rozwiązanie 2w1, czyli maszyno-hafciarki. Urządzenia te często mają większe niż standardowe, gabaryty, zatem oferują nam wygodniejszą pracę. A poza tym, w dosłownie kilku krokach, możemy zmienić je w hafciarki i wykorzystać do małych zdobień, pikowania nawet całych dużych bloków, przydadzą się też do wykonywania haftowanych metryczek do patchworków (materiałowe wszywki, z tyłu patchworku, z informacją o autorze i tytule pracy).

Maszyny oferują naprawdę spory wybór (liczony w setkach wzorów) już gotowych wzorów haftów, ale przy odrobinie nauki oprogramowania do tworzenia haftów będziemy mogli tez tworzyć własne projekty hafciarskie i wyszywać je na maszynie (maszyny często oferują takie podstawowe oprogramowanie już w zestawie z maszyną).

Maszyno-hafciarki znajdziemy już w ofercie wszystkich liczących się marek, warto przyjrzeć się tu przede wszystkim rozbudowanym modelom o dużym polu haftu: HV Designer Sapphire 85, Pfaff Creative 4.5, Janome Skyline 9 czy JANOME MEMORY CRAFT 9850. Te maszyno-hafciarki posiadają też kilka alfabetów, Janome także polskie czcionki. 

Jeśli zamierzamy korzystać głównie z gotowych, dostępnych w pamięci maszyny, haftów, warto sprawdzić przed zakupem, jakie wzory oferuje dany model. Np. Creative 4.5 wyróżniają projekty bardziej geometryczne, z których możemy budować większe kombinacje, Sapphire posiada więcej wzorów z motywami roślinnymi. 

Najnowocześniejsze z tych maszyn można połączyć z Wifi i korzystać dzięki temu, z wciąż powiększanej, bazy haftów i ściegów, które oferuje nam do pobrania ze swojej strony producent. Takie rozwiązanie mają maszyny marek Pfaff i Husqvarna. 

Z pewnością maszyny nie zastąpią wyobraźni i zdolności szyjącego, ale na pewno powinny ją wspierać. A nawet pobudzać, dostarczając nowych technicznych możliwości szycia by twórca mógł w pełni oddać się radości tworzenia.

Jeśli szyjesz patchworki chętnie dowiemy się na jakiej maszynie i co dla Ciebie jest najważniejsze w maszynie podczas ich szycia – podziel się z nami swoją opinią!